BOM Là Gì? Ý Nghĩa Và Mục Đích Của Hóa Đơn Nguyên Vật Liệu

Hóa Đơn Vật Liệu (BOM) Là Gì?

BOM là gì? BOM là từ được viết tắt của Bill of Materials, được hiểu trong tiếng Việt là hóa đơn nguyên vật liệu. BOM là bản kiểm kê toàn diện về nguyên liệu thô, cụm lắp ráp, cụm lắp ráp phụ, bộ phận và linh kiện cũng như số lượng của từng loại cần thiết để sản xuất một sản phẩm. Tóm lại, đây là danh sách đầy đủ tất cả các hạng mục cần thiết để tạo nên một sản phẩm.

Có nhiều loại hóa đơn vật liệu khác nhau. BOM kỹ thuật dành riêng cho kỹ thuật được sử dụng trong quá trình thiết kế; BOM sản xuất dành riêng cho quá trình sản xuất được sử dụng trong quá trình lắp ráp. Đặc biệt, BOM sản xuất rất cần thiết trong việc thiết kế hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP) và lập kế hoạch yêu cầu nguyên vật liệu (MRP).

BOM cũng bao gồm các hướng dẫn mua sắm và sử dụng vật liệu. BOM đôi khi được gọi là cấu trúc sản phẩm, danh sách linh kiện lắp ráp hoặc công thức sản xuất (trong các ngành sản xuất quy trình). 

Nội Dung Trong Hóa Đơn Vật Liệu Cung Cấp Điều Gì?

Việc tạo ra một bảng kê vật liệu chính xác là rất quan trọng vì nó đảm bảo rằng các bộ phận luôn có sẵn khi cần thiết và quá trình lắp ráp hiệu quả nhất có thể. Nếu BOM không chính xác, nó có thể khiến quá trình sản xuất bị đình trệ, làm tăng chi phí vận hành vì cần có thời gian để xác định vị trí các bộ phận còn thiếu, bắt đầu một lệnh sản xuất khác hoặc xác định quy trình lắp ráp chính xác.

BOM bao gồm mã sản phẩm, mô tả bộ phận, số lượng, chi phí và thông số kỹ thuật bổ sung. Trong các cách biểu diễn BOM phổ biến nhất, có hai phương pháp chính là BOM một cấp và BOM đa cấp.

Hóa đơn vật liệu một cấp

Đây là danh sách đơn giản với mỗi cụm hoặc cụm lắp ráp phụ cần thiết cho một sản phẩm được hiển thị một lần, với số lượng yêu cầu tương ứng cho mỗi sản phẩm. Đây là một BOM dễ phát triển. Tuy nhiên, loại BOM này không phù hợp với các sản phẩm phức tạp vì nó không chỉ rõ mối quan hệ giữa các bộ phận cha và con cũng như giữa các cụm lắp ráp và cụm lắp ráp con. Nếu một sản phẩm mới bị lỗi, BOM một cấp sẽ gây khó khăn cho việc xác định bộ phận nào cần được thay thế hoặc sửa chữa.

Hóa đơn vật liệu nhiều cấp

Cách tiếp cận BOM này đòi hỏi nhiều công sức hơn để tạo ra nhưng cung cấp nhiều thông tin chi tiết và tính cụ thể hơn về các bộ phận gốc và con trong sản phẩm. Trong BOM đa cấp, tổng số vật liệu cần thiết sẽ được hiển thị. Và cấu trúc sản phẩm thể hiện mối quan hệ giữa sản phẩm mẹ và sản phẩm con, cũng như các cụm lắp ráp và cụm lắp ráp con.

>>> Tham khảo thêm: Vật tư tiêu hao là gì? Tìm hiểu về danh mục vật tư tiêu hao 

Các Loại Hóa Đơn Vật Tư (BOM)

Các loại hóa đơn nguyên vật liệu (BOM) khác nhau tùy thuộc vào loại dự án và nhu cầu kinh doanh của doanh nghiệp. Các lĩnh vực thường sử dụng BOM đó là kỹ thuật, thiết kế, vận hành và sản xuất.

Ví dụ: nếu một nhà sản xuất xe đạp muốn sản xuất 1.000 chiếc xe đạp, danh mục vật liệu sẽ bao gồm tất cả các bộ phận riêng lẻ cần thiết để chế tạo chiếc xe đạp. Danh sách này sẽ bao gồm ghế ngồi, khung, phanh, tay lái, bánh xe, lốp xe, xích, bàn đạp và tay quay, cũng như số lượng của từng bộ phận và giá thành của chúng. BOM có thể được tạo bằng cách sử dụng các sản phẩm vật lý hoặc sản phẩm vật liệu dưới dạng dịch vụ phần mềm. 

BOM trong kỹ thuật

Hóa đơn kỹ thuật về vật liệu (EBOM) là một tài liệu quy định thiết kế của sản phẩm hoàn chỉnh. Nó chứa tất cả các thông tin về các bộ phận và sự thay thế có trong ghi chú bản vẽ. Mỗi dòng của hóa đơn nguyên liệu bao gồm mã sản phẩm, tên bộ phận, số bộ phận, bản sửa đổi bộ phận, mô tả, số lượng, đơn vị đo lường, kích thước, chiều dài, trọng lượng và thông số kỹ thuật hoặc tính năng của sản phẩm.

BOM kỹ thuật thường được các kỹ sư tổ chức dựa trên bản vẽ thiết kế, có sự hỗ trợ của máy tính (CAD). Đối với một sản phẩm hoàn chỉnh, có thể có nhiều BOM kỹ thuật khác nhau được tạo ra. Quá trình này là một phần quản lý vòng đời của sản phẩm (PLM).

BOM trong sản xuất

Hóa đơn nguyên vật liệu sản xuất (MBOM) bao gồm tất cả các bộ phận lắp ráp và bộ phận cần thiết để tạo nên một sản phẩm hoàn chỉnh sẵn sàng cho vận chuyển. Nó cũng kết hợp các vật liệu đóng gói cần thiết để gửi sản phẩm cho khách hàng. Hóa đơn nguyên vật liệu sản xuất chứa các quy trình yêu cầu thực hiện trên sản phẩm trước khi hoàn thành và lưu trữ tất cả thông tin cần thiết cho hoạt động sản xuất .

BOM trong bán hàng

Hóa đơn bán nguyên vật liệu trong bán hàng (SBOM) xác định các chi tiết của sản phẩm trước khi lắp ráp trong giai đoạn bán hàng. Trong SBOM, danh sách thành phẩm và các thành phần cần thiết để phát triển nó xuất hiện riêng biệt trong tài liệu đơn đặt hàng. Sản phẩm hoàn thiện được quản lý như một mặt hàng bán hàng chứ không phải là một mặt hàng tồn kho.

Lợi Ích Của Việc Sử Dụng Hóa Đơn Vật Liệu

Ưu điểm của việc sử dụng bảng kê nguyên vật liệu là hợp lý hóa và nâng cao hiệu quả của quy trình sản xuất bằng cách cho phép lập kế hoạch chi tiết. Danh mục nguyên liệu cũng có thể giúp giảm lãng phí, xác định các lỗ hổng trong các thành phần của sản phẩm và ngăn chặn tình trạng thiếu nguyên liệu hoặc gián đoạn chuỗi cung ứng.

Để Tạo BOM Hiệu Quả Cần Những Gì?

Để tạo một BOM hiệu quả thì cần rất nhiều yếu. Dưới đây là 11 thành phần cốt lõi trong quá trình tạo BOM được SpeedMaint tổng hợp:

Cấp độ: Một hóa đơn vật liệu thường có nhiều cấp độ. Số cấp độ BOM giải thích vị trí của bộ phận phù hợp với hệ thống phân cấp BOM.

Tên bộ phận: Bản ghi tên bộ phận giúp nhà sản xuất xác định các bộ phận và cung cấp thông tin về chúng.

Số hiệu bộ phận: Số hiệu bộ phận được sử dụng như một cách viết tắt để tham chiếu và xác định các bộ phận. Một số hiệu bộ phận thông minh hoặc có ý nghĩa sẽ cho biết một số thông tin về bộ phận. Một số hiệu bộ phận không có ý nghĩa hoặc không thông minh là một số ngẫu nhiên được gán cho bộ phận. Ví dụ, một con ốc có thể có một số hiệu bộ phận thông minh như HSC0424OP. Chữ H đại diện cho phần cứng, S đứng cho ốc máy, C0424 liên quan đến độ dài của ốc và OP đề cập đến kiểu đầu ốc. Cùng một con ốc trong hệ thống đánh số ngẫu nhiên có thể sử dụng số serial 000383487349, không mang ý nghĩa bổ sung ngoài việc xác định con ốc.

Tên nhà sản xuất: Liệt kê tên nhà sản xuất giúp xác định một bộ phận.

Giai đoạn của bộ phận: Thông tin này cho biết vị trí của từng bộ phận trong vòng đời sản phẩm. Ví dụ: một bộ phận mới sẽ ở giai đoạn chưa được phát hành hoặc đang trong giai đoạn thiết kế. Mức độ sửa đổi đôi khi được đưa vào giai đoạn bộ phận để chỉ ra phiên bản hoặc bản sửa đổi của bộ phận đó.

Các bộ phận thay thế: Điều này cho biết cho người đọc biết liệu một bộ phận có thể được thay thế bằng một bộ phận khác hay không nếu bộ phận gốc không có sẵn.

Phân tích ưu tiên: Giúp xác định các bộ phận quan trọng và giúp người dùng ưu tiên mua sắm. Ví dụ, các thành phần có giá trị tiền tệ cao và thời gian thực hiện lâu hơn có thể được ưu tiên.

Mô tả: Cung cấp thông tin chi tiết về từng bộ phận và giúp người đọc phân biệt giữa các bộ phận tương tự bằng màu sắc và kích thước.

Bình luận và ghi chú: Đây là nơi để ghi lại các thay đổi không mong muốn và ghi chú khi dự án hình thành. Ghi chú có thể bao gồm hình ảnh và sơ đồ của một bộ phận hoặc cụm lắp ráp.